 |
 |
 |
Deze radio kreeg ik als 'bijvangst' bij het ophalen van een in een verloting op het buizenforum begin dit jaar gewonnen Philips radio.
De schematheek had geen (al dan niet vervangend) schema van deze radio; ook op de website van een Franse verzamelaar van Sonora radio's was behalve wat foto's geen verdere documentatie van
deze (denkelijk oudste) uit de serie Excellences te vinden.
De buizenbezetting lijkt op die van een Sonorette 40/40TC waarbij de 6K7 MF-penthode dan vervangen is door een 6M7. Het toestel bevat maar liefst 5 schaalverlichtingslampjes.
De gevlamde bakeliet behuizing was praktisch onbeschadigd, alleen wat krasjes, vlekjes en stof. Binnenin een ramp.
Roestig, vettig, een kleine kolonie dode spinnen, stofnesten enz.
De achterwand is nog onbeschadigd, licht golvend. Alleen de opschriften zijn wat moeilijk leesbaar.
Een fraaie in kleuren uitgevoerde spiegelende afstemschaal. De spiegel is jammer genoeg wat aangetast en heeft een lelijke kras.
De afstemcondensator aandrijving loopt heel zwaar en blokkeert ergens halverwege. Drie banden (KG, MG en LG) en een grammofoonaansluiting; een bas-schakelaar aan de achterzijde.
Op de eerste MF trafo staan een aantal data van (vermoedelijk) uitgevoerde wijzigingen/reparaties.
Op de achterkant van het chassis zit een controlezegel van het "Consortion des brevets Francais radio" voor een "recepteur de radio diffusion".
Het toestel is geschikt voor 'alle' netspanningen (tous courants), zowel AC als DC. De spanningscaroussel geeft 250, 220, 130 en 110 Volt.
Geen voedingstrafo maar een zware vermogensweerstand waar de benodigde spanningen van worden afgeleid. Het chassis hangt direct aan het net. Onderstaande foto's zijn genomen na de schoonmaakbeurt
|
|
|
|
 |
 |
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Als eerste de kast in- en uitwendig uitgestoft en met commandant opgepoetst. Ook het chassis met stofzuiger en borsteltje schoongemaakt. De achterwand tussen een paar licht vochtige theedoeken geklemd en een nachtje laten staan. Is nu weer mooi vlak.
De afstemcondensator is voorzien van een wiel met gesloten voorzijde waarin twee radiale spleten zitten.
Achter die spleten zitten binnen in dat wiel drie schaalverlichtingslampjes waarvan er steeds één brandt (die van het gekozen bereik) en dan één van de spleten verlicht.
Het wiel en daarmee de lampjes draaien mee met de verdraaing van de afstemming. Voor het wiel zit de glazen afstemschaal en de verlichte spleet fungeert zo als wijzer.
Best wel een vernuftige constructie maar een ellende om te repareren. De twee andere lampjes zitten net boven het wiel en zijn continu aan.
Er waren een paar lampjes defect. Omdat ze binnen in het afstemwiel zitten zijn ze zeer moeilijk te bereiken. Bovendien bleek dat ze nogal vastgeroest zaten.
Bij het verwijderen brak daardoor ook nog een fitting. Het zijn geen echte standaard types: 7V 100mA. Op de beurs in Juni zowel wat lampjes als een nieuwe fitting op de kop getikt.
De fittingen zijn E10 schroef maar de vervangende 7 volt lampjes hebben een bajonetaansluiting. Met enige improvisatie passend gemaakt. T.z.t. hoop ik wel originele exemplaren te vinden.
Op twee van de foto's hierboven is één en ander van de constructie te zien. De voorplaat zit met vier verroeste afstandsbussen aan de afstemcondensator vast.
In die voorplaat zit een groot rond gat waar het wiel met een kleine speling in kan ronddraaien. Als de condensator ook maar een klein beetje uit het lood staat loopt dat wiel vast.
Het heeft veel moeite gekost om dat goed te krijgen.
Die afstemcondensator staat op 3 pootjes die door rubbertules onder het chassis uitkomen.
Onderin elk pootje zit een rond gaatje waar een messing spie door heen gaat zodat de condensator onder het chassis verankerd zit.
De verende rubbertules zorgen samen met een kleine vernauwing in het midden van elke spie ervoor dat de spietjes er niet zomaar uit kunnen vallen.
Er ontbrak één spie zodat de condensator wat schuin kwam te staan waardoor het wiel aanliep tegen het chassis. Dat was de oorzaak van het blokkeren.
Van een messing schroef een nieuwe spie gefabriceerd. Probleem was alleen die te bevestigen omdat er -tig onderdelen in de weg zaten maar met veel geduld is het dan toch gelukt.
Op onderstaande foto is net die spie goed te zien tussen de linker bevestigingsstang en de centrale 'as' van de bandkeuze schakelaar (dat glimmend stukje messing).
De afstemming loopt nog niet helemaal soepel omdat de rubber tules uitgedroogd zijn waardoor de condensator nog een klein beetje scheef staat maar het is werkbaar.
Vervangen van de tules wordt een lastige klus vanwege de slechte toegankelijkheid.
De grote vermogensweerstand in het voedingsdeel losgenomen. De bedrading zit met zwaar verroeste splitpennetjes aan de aansluitlippen. Ik denk dat het daar zo heet wordt dat soldeer gaat smelten.
Er is ooit een (mislukte) poging gedaan om een losgeraakte draad te solderen. De splitpennetjes losgemaakt en vervangen door rvs schroefjes/moertjes met veerringetjes.
Op de foto zit uiterst rechts de 250Vac aansluiting, gevolgd door de 220, 130V en 110V. De 110 Volt gaat naar het gelijkrichtercircuit. Hierdoor loopt circa 370mA, 300 voor de gloeidraden en 70 voor de diverse buizen.
Tussen elk van de onderste vier aftakkingen staat een spanning van ongeveer 6 volt met parallel daaraan steeds één schaalverlichtingslampje.
De onderste aansluiting tot slot gaat naar de serieschakeling van de gloeidraden. De diverse weerstanden zijn zodanig gedimensioneerd dat er in warme toestand 300mA door de onderste wikkelingen loopt.
Twee van de wikkelingen waren onderbroken. Maarten Gudde heeft die netjes hersteld. Dank daarvoor! Later bleek er nog een derde wikkeling gesneuveld te zijn. Die is nu ook hersteld.
Dat had nog enige voeten in aarde. De weerstand was oorspronkelijk gewikkeld met 0,15mm weerstandsdraad van 60 ohm/meter. Daar bleek moeilijk aan te komen. Een groothandel in Groningen heeft het en wilde na enig doorvragen wel leveren
maar de kosten voor die paar meter liepen wel erg hoog op.
Bij een eerste reparatiepoging met 0,1mm ongeisoleerd draad brandde de weerstand na een paar minuten ergens halverwege door. Achteraf denk ik door een sluiting tussen twee wikkelingen op de plek waar een knikje in de draad zat. Bij het aanzetten zag ik daar vonkvorming.
De grote C heeft rolletjes van 5 meter van 0,1mm en 63 ohm/meter, geisoleerd. Daarmee die wikkeling opnieuw gelegd. Nu lijkt het wel goed te gaan; een eerste test van 15 minuten spelen verliep zonder problemen.
De gloeidraad van de eindbuis bleek defect. Gelukkig was die nog goed verkrijgbaar.
Op voorhand de beide afvlakelco’s en twee katode-ontkoppelelco’s van nieuwe inhoud voorzien. De ratel- en koppel-condensator vervangen evenals een scheidingscondensator die de aardleiding bus van het chassis isoleert.
Veel weerstanden (vooral de hogere waarden) blijken verlopen maar in eerste instantie leek het me niet nodig die nu al te gaan vervangen.
De condensatoren was lastiger. De opschriften waren vaak niet of heel slecht te lezen. Op basis van de plaats in het schema naar de waarden gegokt.
Ook daar waarschijnlijk behoorlijk verloop maar al met al nog geen harde reden om direct te vervangen(behalve de eerstgenoemde).
Het nameten van die condensatoren is een verhaal apart.Ik heb vier meetinstrument (2 multimeters, een L/C meter en een componententester) waarmee capaciteit gemeten kan worden.
De LC meter maakt een resonantiekring met bekende L, meet de frequentie en berekent daaruit de capaciteit; van de andere weet ik niet hoe ze capaciteit bepalen.
Er blijkt een enorme spreiding op de onderlinge resultaten te zitten. Denkelijk heeft dit te maken met lek.
Zodra je wat nieuwere condensatoren gaat meten blijken de resultaten binnen de 10% gelijk te zijn.
Na het op de bekende manier voorzichtig op spanning brengen kwam er wat geruis/brom uit de luidspreker.
Het LF deel lijkt nog te werken. Diverse spanningen gemeten. Ze lijken allemaal redelijke waarden te hebben.
Met de meetzender een gemoduleerd signaal op de primaire van de tweede MF trafo geinjecteerd. Dit komt netjes door. De MF blijkt in de buurt van 480 kHz te liggen. Idem op het rooster van de MF buis. Komt ook door.
Blijkbaar zit er in de oscillator/mengtrap iets mis.
Alle redelijk bereikbare weerstanden/condensatoren aldaar los gesoldeerd en doorgemeten. Een kleine mica condensator die onderdeel uitmaakt van de oscillator blijkt onderbroken.
Aan de hand van vergelijkbare schema’s vastgesteld dat deze een waarde van iets van 50…80 pF zou moeten hebben. Na vervanging had ik direct ontvangst op alle drie banden.
Aan de achterzijde van het toestel zit een toonschakelaar die een condensator parellel aan de volume regelaar kan schakelen. Deze deed niets.
De waarde zou vermoedelijk zo’n 5000 pf moeten zijn maar metingen geven waarden die (afhankelijk van het meetapparaat) uiteen lopen van 8 tot 21 nF.
Vervangen door een foliecondensator van 4700. Dit leek een goede waarde.
Wat me heel vreemd overkomt is de grammofoonaansluiting. De 0 hiervan ligt direct aan het chassis en de signaalingang is evenmin geisoleerd.
In het schema zit een bijzondere DC (en AC) tegenkoppeling; een combinatie van wat RC filters tussen de anodes van eindbuis en voorversterker. Zie het schema hieronder.
Wat vooral opvalt zijn de zeer hoge weerstandswaardes (de 5M weerstand is verlopen naar 7M). Het rekenen aan dit soort schakelingen is niet echt mijn ding maar ik heb wat moeite om me in te denken dat dit circuit nog enig effect heeft.
Ik heb keuze uit een 220 of 250 volt netingang. 250V gaf wel erg lage spanningen. Gekozen om in te stellen op 220 volt. Bij mij is de nominale netspanning overdag zo’n 236…237 V.
Dit geeft gloeispanningen die circa 10% te hoog zijn. Om de gloeidraden niet te zwaar over te belasten heb ik een serieweerstand van 31 ohm in het circuit opgenomen.
Deze zorgt nu voor min of meer nominale waarden. Deze modificatie is eenvoudig terug te draaien om het schema weer origineel te maken.
Het toestel speelt nu behoorlijk. De behuizing linksachter (waar de vermogensweerstand zit) wordt aan de bovenkant wel loeiheet. Ik vraag me af hoeveel bakeliet kan hebben.
Tot slot op de beurs van 17 september nog een passend netsnoer met stekker op de kop getikt.
Tijdens de restauratie kwam ik een op het eerste gezicht vreemde serieschakeling van een 1M weerstand (bestaande uit 2 parallelle weerstanden van 2M) en een (naar schatting) 0,1 uF condensator tussen + voeding en massa tegen waarbij het knooppunt op een niet gebruikte aansluitlip van de LF triode zat gesoldeerd. Op het forum werd gesuggereerd dat er op die positie oorspronkelijk een penthode (6H8) gezeten zal hebben. De 1M is dan de schermroosterweerstand met 0,1uF als ontkoppel condensator. In het schema met stippellijn aangegeven.
